Suriyeli sığınmacılara yönelik eğitim alanında yapılan çalışmalarda önemli bir rol oynayan Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), 2014-2015 akademik yılından beri uluslararası kuruluşlarla iş birliği içerisinde "Türkiye Bursları" kapsamındaki programlarıyla Suriyelilere eğitim alanında büyük bir destek sağlıyor.

Suriye’de 2011 yılında başlayan ve şimdiye dek 350 bin kişinin hayatını kaybettiği iç savaşın acı bilançosu günden güne ağırlaşıyor. Yaşamını yitiren Suriyelilerin 100 binini sivillerin oluşturması,  savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

Yalnızca bölgeyi değil, tüm dünyayı etkisi altına alan Suriye iç savaşı, başta Türkiye olmak üzere neredeyse tüm Avrupa ülkelerini İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana meydana gelen en büyük mülteci dalgasıyla karşı karşıya bıraktı. %40’lık yerinden edilmişlik oranıyla Suriyeliler, dünyada şimdiye kadar yerinden edilmiş en büyük topluluk oldu. Savaşın acımasız koşullarından kurtulmak isteyen 5 milyon Suriyeli mülteci konumuna düşerken, 8 milyonu da ülke içinde evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Türkiye yanı başındaki bu ateşe kayıtsız kalmadı. Nitekim son dönemlerde insanı merkeze alan barışçıl dış politika vizyonuyla Türkiye, savaşın fitilinin ateşlendiği 2011 yılından günümüze kadar “açık kapı” politikası izleyerek yurtlarını terk etmek zorunda kalan Suriyeli sığınmacılara kapılarını açtı. Suriyeli misafirlerine güvenli geçiş, barınma, beslenme ve tıbbî yardım başta olmak üzere pek çok farklı alanda insanî yardım ve kalkınma destekleri sağlayarak savaş mağdurlarının acılarını bir nebze olsun dindirmek yolunu seçti.

İçişleri Bakanlığı’na bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün Ekim 2017’de açıkladığı verilere göre, Türkiye’de kayıtlı 3.235.992 Suriyeli bulunuyor. Paylaşılan verilerde 229.954 Suriyelinin Hatay, Adana, Osmaniye, Kahramanmaraş, Kilis, Gaziantep, Adıyaman, Malatya, Şanlıurfa ve Mardin illerindeki 21 Geçici Konaklama Merkezinde ikamet ettiği görülüyor.

Suriyeli sığınmacıların yoğun olarak yaşadığı illerin başında İstanbul geliyor. Avrupa’daki birçok şehrin toplam nüfusundan fazla olan İstanbul’daki Suriyeli sığınmacı sayısı, Türkiye’nin insanî yardımlara atfettiği önemi ve bölgesinde yaşanan acı verici olaylara ilişkin hassasiyetini gözler önüne seriyor.

Türkiye’nin Suriyeli sığınmacılara sunduğu imkânlar eğitim alanını da kapsıyor. Suriyeli gençlerin Türkiye’de kaldıkları süre boyunca eğitimlerinin kesintiye uğramaması ve savaş sonrası Suriye’nin ihtiyaç duyacağı nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi, Türkiye’nin en fazla önem gösterdiği hususların başında geliyor.

Suriye’de savaş öncesinde üniversite çağındaki gençlerin yükseköğretime erişim oranlarının kırsal alanlarda %20, şehirlerde ise %26 olduğu bilinmekte.

Suriyeli gençlerin kendilerini geliştirmeye devam etmelerini ve meslekî bilgilerle donanmalarını isteyen Türkiye, bu açıdan göçmen alan diğer ülkeler için de bir örnek oluşturuyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (BMMYK) açıkladığı verilere göre, dünya genelinde mültecilerin yükseköğretime erişim oranları %1 iken, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılarda bu oran %15.

Türkiye’nin yükseköğretim kurumlarında yaklaşık 2 bin Suriyeli öğrencinin yer aldığı 2013-2014 akademik yılından günümüze kadar gelinen süreçte bu sayı 10 kat artarak 19 bine ulaştı.

Türkiye çapında 148 üniversitede kayıtlı 19 bin Suriyeli öğrencinin 15 binden fazlası kısmî veya tam burslu olarak eğitimlerine devam ediyor.

Türkiye, bölgedeki savaş ve istikrarsızlık halinden çıkışın yollarını, öncelikle insanî ve kalkınma odaklı politikaların yaygınlaştırılması ile eğitimin güçlendirilmesinde görüyor.

YTB PROJELERİYLE SURİYE’NİN YARALARINI SARACAK EĞİTİMLİ İNSAN KAYNAĞI TÜRKİYE’DE YETİŞİYOR

Suriyeli sığınmacılara yönelik eğitim alanında yapılan çalışmalarda, 2010 yılında kurulan Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı’nın (YTB) önemli rolleri bulunuyor.

Kuruluş felsefesi ve faaliyet alanlarıyla yalnızca yurtdışında yaşayan 6 buçuk milyonluk Türk vatandaş diasporasına değil, aynı zamanda Türkiye’nin kardeş addettiği tarihî ve kültürel ortaklıklarının bulunduğu toplumlara yönelik de çalışmalar yapan YTB, bunların yanı sıra “Türkiye Bursları”nın yürütücülüğünü yaparak Türkiye’nin uluslararası öğrenci hareketliliğinde elinin güçlenmesini de amaçlıyor.

Eğitimleri süren Suriyeli gençlerin de yararlandıkları “Türkiye Bursları”, Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı döneminde başlatılan “Büyük Öğrenci Projesi”nin 2012 yılında iyileştirilmesiyle hayata geçirilen yeni bir burs programı.

2017 yılında 165 ülkeden 100 binin üzerinde başvuru alan ve çeşitli projeler kapsamında burslandırılan Suriyeli öğrencilerle birlikte yaklaşık 25 bin öğrencinin faydalanmaya devam ettiği Türkiye Bursları, Türkiye’nin uluslararası öğrencilere sunduğu cazip olanaklarla bir eğitim merkezi olma hedeflerini yansıtıyor.

Eğitim için Türkiye üniversitelerinde bir araya gelen uluslararası öğrenciler bir yandan kendi toplumlarının ihtiyaç duyduğu alanlarda meslekî bilgiler edinirken, diğer yandan da yeryüzünde barış ve kardeşlik ikliminin oluşmasına katkı sunuyorlar.

YTB dünyanın dört bir yanından Türkiye’ye yükseköğrenim görmek için gelen gençlerin yanı sıra, 2014-2015 akademik yılından itibaren uluslararası kuruluşlarla işbirliği içerisinde Suriyelilere hitap eden Türkiye Bursları kapsamındaki bir programın da yürütücüsü.

Türkiye’deki Suriyelilere sağlanan yükseköğrenim imkânlarıyla, Suriye’de yaşanan insanlık dramı yüzünden Suriyeli gençlerin geleceklerinin tahrip olmasının önüne geçiliyor ve Suriye’nin savaş sonrasında yaralarını sararken ihtiyaç duyacağı her alandaki insan kaynağının Türkiye’nin yardımıyla bugünden yetişmesine destek olunuyor.

SURİYELİ MİSAFİRLERİMİZLE İLETİŞİM DİLİMİZ TÜRKÇE

Savaşın yıkıcı atmosferinden kurtulup ülkemize gelen Suriyeli gençlerin yükseköğretimde yaşadığı problemlerin başında Türkçe geliyor. Bu noktada devreye giren YTB ve AFAD’a bağlı Geçici Koruma Merkezlerince gerçekleştirilen projelerle Suriyeli öğrencilere ileri düzey Türkçe eğitimi veriliyor.

YTB’nin 2013 yılında başlattığı Türkçe Eğitim Programlarından faydalanan Suriyeli gençlerin sayısı günden güne artıyor. Bugüne kadar toplamda 7.905 Suriyeli öğrenciye ileri düzey Türkçe eğitimi veren YTB,  2018’de de BMMYK ile koordineli şekilde 3.600 Suriyeli gence daha Türkçe desteği sağlayacak. Eğitimlerine yeni başlayacak öğrencilerle birlikte bu sayının 12.000’e yaklaşması bekleniyor.

Türkçe eğitimi alan Suriyeli öğrencilerin öğrenim süreçlerine pratiklik kazandırmak amacıyla bu öğrencilere okuma setleri de temin ediliyor. YTB tarafından yüzlerce öğrenciye birçok Türk yazarın öykü kitaplarından oluşan okuma setleri verilerek Suriyeli öğrencilerin Türkçenin zengin kaynaklarından istifade etmeleri sağlanıyor.

Son yıllarda çeşitli kurum ve kuruluşları aracılığıyla Türkçe ve Türk kültürünün dünya çapında tanınıp yaygınlaşmasını destekleyen Türkiye, bu alanda Suriyeli misafirlerine sunduğu eğitim fırsatlarıyla da Türkçenin barışa aracılık eden bir dil olma potansiyelini güçlendiriyor.

DAHA FAZLA UYUM VE MEMNİYET İÇİN BİLGİ PAYLAŞIMI

YTB’nin BMMYK ve Avrupa Birliği ile işbirliği içinde yürüttüğü akademik danışmanlık hizmetleri çerçevesinde, Suriyeli gençlerin yoğun olarak eğitim aldığı 40 üniversitede Suriyeli öğrencilerin akademik gelişimlerini destekleyecek, aynı zamanda ihtiyaç ve sorun alanlarını raporlayacak akademisyenlerle birlikte danışmanlık hizmetleri sağlanıyor.

Böylelikle tüm Suriyeli öğrencilerin üniversitelerde karşılaştıkları sorunlara çözümler üretilip araştırma ve anket çalışmaları yapılıyor. Bu anketlerin sonuçları Suriyeli öğrencilerle paylaşılarak karşılıklı bir etkileşimle var olan problemlerin üstesinden gelmek için rasyonel çalışmalara imza atıldığı göze çarpıyor.

YTB, Suriyeli öğrencilerin eğitim süreçlerine ilişkin mevcut durumun ve geleceğe dair beklentilerinin ölçümü için, yerine getirdiği hizmetlerin etkinlik ve memnuniyet derecesini analiz etmek amacıyla çeşitli araştırmalar da yapıyor. Bu araştırmaların sonuçları ilgili kurumlarla paylaşılarak çalışmaların daha ileri boyutlara taşınması için yeni politika önerileri geliştirilmesine katkı sağlanıyor.

Yakın bir zaman önce “Suriyeli Öğrencilerin Eğitim Kalitesi ve Algı Analizi” çalışmasını gerçekleştiren YTB’nin, 11 ilde lise ve yükseköğretim düzeyindeki Suriyeli öğrenciler ile onların ailelerine yönelik bir saha araştırması yaptıktan sonra bu araştırma sonucunda elde edilen verileri kamu ve sivil toplum kuruluşlarıyla paylaştığı belirtiliyor.

TÜRK DİASPORASINDAN EDİNİLEN TECRÜBE SURİYE DİASPORASINA AKTARILIYOR

Tarihsel ve coğrafî arka planı da dikkate alarak tarif ettiği Türkiye diasporasına yönelik faaliyetlerden sorumlu olan YTB, hem bu alanda Türkiye’nin birikimine katkı sağlamak hem de savaş sonrası Suriye’nin yeniden inşasına uygun insan kaynağının yetiştirilmesine yardımcı olmak amacıyla “Suriye Diaspora Araştırmaları” programını başlattı.

Suriye’deki olayların öncesinde ve sonrasında dünyanın çeşitli ülkelerine göç eden Suriye diasporasının özelliklerinin araştırılacağı ve ülkemiz ile Suriye diasporası arasında iletişimin güçlendirileceği program kapsamında 2017’de başlatılan çalışmaların devam ettiği kaydediliyor.

Büyük çoğunluğu Avrupa ülkelerinde olmak üzere, tüm dünyaya yayılmış durumda bulunan yaklaşık 6 buçuk milyonluk Türk vatandaş diasporasına yönelik Türkiye’nin 2000’li yıllarla birlikte YTB aracılığıyla artan ilgi ve faaliyetleri, Türkiye’nin misafir ettiği Suriyeliler ile ilgili nasıl politikalar geliştireceğine dair önemli bir tecrübe sunuyor. 

İNSANÎ YARDIM VE KALKINMADA “TÜRKİYE MODELİ”

İletişim ve ulaşım alanında meydana gelen büyük gelişmeler ile dinamik bir yapı kazanan kamuoyları özellikle son yarım asırda diplomasiyi de dönüştürdü. Klasik anlamıyla devletler arasında yürütülen diplomasi faaliyetleri, özneler ve hedef kitleler bağlamında büyük bir değişim yaşadı. İşin içine artık devlet-dışı aktörler, kamuoyları, sivil toplum ve yeni medya araçlarının da dahil olmasıyla “kamu diplomasisi” başlı başına bir uzmanlık sahası hâline gelmiş bulunuyor.

Bir ülkenin sahip olduğu “Yumuşak Güç” ile doğrudan bağlantılı olan kamu diplomasisi kapsamında Türkiye de birçok yeni kurum ve kuruluş ihdas ederek ilgili faaliyetlerine hız kazandırdı. 2010 yılında faaliyete geçen YTB bu kurumlardan biri olarak icra ettiği çalışmalarla adından söz ettiriyor.

YTB’nin Suriyeli sığınmacılara yönelik yürüttüğü çalışmalar, ülkemizin uluslararası alanda gerçekleştirdiği insanî yardım faaliyetlerine yeni bir yaklaşım getiriyor. “Türkiye Modeli” olarak adlandırılan bu yeni insanî ve uzun vadeli yardım modelinin uluslararası platformlarda tanıtılması ve dünya kamuoyuyla paylaşılması amaçlanıyor.

Türkiye’nin dış politika perspektifiyle uyumlu olarak gerçekleştirdiği faaliyetleri yürütürken, diğer ülke halklarının Suriyeliler konusundaki farkındalıklarını da artırmayı amaçlayan YTB, Suriyeliler ve Suriyeli öğrenciler hakkında röportaj, belgesel, tanıtım filmleri ve dezenformasyonu giderici bilgilendirme araçlarını da yoğun biçimde kullanıyor. Bu sayede Suriye ve Suriyeliler meselesi, iç ve uluslararası kamuoyunun gündemine doğru bilgiler eşliğinde getiriliyor.

Suriyeli gençlerin toplumsal uyum süreçlerine ve sosyal gelişimlerine de titizlikle eğilen YTB, özellikle kamplarda Türkçe öğrenimi gören Suriyeli öğrencilere yönelik çeşitli sosyal ve kültürel programlar düzenliyor. Suriyeli öğrencilerin ülkemizin binlerce yıllık kültür ve tarihini daha yakından tanımaları, hem ülkemiz açısından, hem de kendileri açısından son derece önemli bir gelişme olarak yorumlanıyor.

YÜKSEKÖĞRENİM SAYESİNDE SUİSTİMALLER AZALIYOR, TOPLUMSAL HUZUR ARTIYOR

Yükseköğretim kurumlarımızda öğrenim gören Suriyeli öğrenciler, her şeyden önce sosyal uyum süreçlerini kolaylaştırmış oluyorlar. Yerinden edilmiş olmanın meydana getirebileceği travmalar bu sayede en aza indiriliyor.  

YTB tarafından yapılan saha araştırmaları ve anketlerde de görülüyor ki, üniversiteli Suriyeliler ebeveynlerine kıyasla yaşadıkları çevre hakkında daha iyi bilgi sahibi oluyorlar ve Suriyeli olmayan akranlarıyla kurdukları ilişkiler daha sağlıklı hale geliyor. Bununla birlikte Suriyeli üniversite öğrencilerinin Türkçe basını takip edebildikleri ve ülkemizle ilgili güncel meselelerde farkındalık sahibi olabildikleri de anlaşılıyor.

Suriyeli öğrencilerin ülkemiz yükseköğretim sistemine dahil edilmeleri, bu genç nüfusun farklı gruplar tarafından suiistimal edilmesinin de önüne geçiyor. Böylelikle kişisel güvenlik ve toplumsal huzur güçlendirilmiş oluyor.

Bu öğrenciler Türk üniversitelerinde aldıkları eğitimle, savaş sebebiyle Suriye’nin “kayıp nesilleri” olmaktan kurtuluyorlar.  

Yapılan araştırmalar, üniversite eğitimi alan Suriyelilerin, karşılaştıkları sorunlar karşısında daha sağduyulu ve bilinç sahibi olduklarını gösteriyor.

Tüm bunlara ek olarak, Suriyeli gençlerin üniversite eğitimlerini Türkiye’de sürdürmeleri, kendileri ve ailelerinin üçüncü bir ülkeye gerçekleştirecekleri yeni bir göç arayışını da azaltıyor.

Yeryüzünü kapsayan faaliyetlerinin yanı sıra, Suriyelilere yönelik etkinlikleriyle de tüm dünya için önem taşıyan YTB’nin kamuoyunca daha yakından takip edilip desteklenmesi gerekiyor.