İmam Gazzali

Asıl adı Ebu Hâmid Muhammed el Gazzali’dir. Tus sehrinde doğdu. Yaşadığı dönem siyasî bakimdan çalkantılı; fakat ilmî hayat bakımından İslâm dünyasının ve hatta o günkü dünyanin en parlak dönemini teşkil eder. Gazzâlî, yalnız döneminin değil, bütün İslâm düşüncesi tarihinin en önde gelen düşünürlerindendir. Ehl-i sünnet inancına yaptığı hizmet, kendisine Huccetü’l-İslâm lakabının verilmesine sebep olur. Fıkıhta Şâfiî, kelâmde Eş’ariyye ekolünü benimsemiştir. İmam Gazzali, hakikati bulmak isteyen insanın dörde ayrıldığına inanır. Bunlar felsefeciler, kelamcılar, sufiler ve batınilerdir. Kendisi sufilerin yolunu izleyerek tasavvufa yönelir ve bu süreci El-Münkız Mine’d Dalal adlı kitabında anlatır. Yunan felsefesine göre İslam’ı okumanın ve Kur’an ayetlerini gizemli tefsirlerle saptırdığını düşünen Bâtınilerin zararlarıyla mücadele eder. Mantık ilminin birçok yanını ise İslam din bilimlerine sokar. Aklın yerine sezgiyi koyan Gazzâlî’nin ilimleri değerlendirişi, din-ilim ve din-felsefe ilişkileri gibi bugün de tartışılan hususlara çağını aşan cevaplar vermiştir. Gazzali’ye göre, matematik, geometri ve astronomi gibi ilimlerin ilgilendiği meseleler, aklî delillerle ispat edilen konular olup, ögrenildikten sonra inkâra mahal bulunmayan hususlardır. Eserlerini her seviyeden insanın anlayacağı şekilde yazan Gazzali, 18 Aralık 1111’de, doğduğu Tus şehrinde Hakk’ın rahmetine kavuşur.